Bouwen met hout

Houtbouw is een traditionele bouwmethode die steeds meer populariteit krijgt vanwege de duurzame eigenschappen. Bij Volantis begrijpen we dat houtbouw uitdagend kan zijn op meerdere vlakken. Zo wil je een stevige constructie, maar ook goede akoestiek. Daarom benaderen we het onderwerp vanuit verschillende disciplines om zo tot het beste resultaat te komen.

Volantis heeft een sterke focus op duurzaamheid en maakt zich sterk om de efficiëntie en veiligheid van de bouwprocessen te verbeteren met behulp van de laatste groene technologie. Binnen Volantis is de kennis en ervaring om een project succesvol te maken: Volantis is gespecialiseerd in het ontwerp, de engineering en de bouw van complexe houten constructies.

De wereldwijde bouwsector is verantwoordelijk voor bijna 40% van de jaarlijkse CO2 uitstoot. Gezien de nijpende klimaatverandering en de grote milieu-impact van de bouw is het urgenter dan ooit om te herzien met welke materialen we bouwen. Een deel van de oplossing komt wellicht uit onverwachte hoek: grootschalige toepassing van hout. Hout is een hoogwaardig, natuurlijk en duurzaam bouwmateriaal met veel minder CO2 uitstoot dan traditionele materialen. Met hout wordt al eeuwenlang gebouwd. Alleen al de draagconstructies van woningen in Nederlandse binnensteden tonen het historische belang van hout. Sinds de industriële revolutie hebben we hout echter grotendeels vervangen door steenachtige materialen, metalen en later ook kunststoffen.

Het gebruik van hout als bouwmateriaal heeft veel voordelen ten opzichte van steen. Denk aan de snelle bouwtijd, de hoge isolatiewaarde en de milieuvriendelijkheid. Hout is namelijk een hernieuwbaar materiaal en heeft een relatief lage CO2 voetafdruk. In houten gebouwen zit CO2 opgeslagen. Door het gebruik van hout in de bouw worden deze opgeslagen CO2 gedurende de levensduur van het gebouw vastgehouden, wat kan helpen om de CO2 uitstoot te verminderen.

Het allerbelangrijkste is dat hout uitstekende constructieve eigenschappen heeft. Met de sterkte en stijfheid van de nieuwste massiefhout-systemen, zoals Cross Laminated Timber (CLT), kan eenvoudig voldaan worden aan de eisen van het huidige bouwbesluit of kunnen deze eisen zelfs worden overtroffen. Sterker nog, door het lichte gewicht in combinatie met de relatief hoge sterkte, is (zeker geoptimaliseerd) hout structureel gezien één van de meeste efficiënte bouwmaterialen ter wereld.

Hout is hernieuwbaar: het is een materiaal dat natuurlijk groeit en CO2 opneemt uit de lucht, wat bijdraagt aan een duurzame balans in de wereld. Voor elke gekapte boom moet een nieuwe worden geplant. Houtbouw gebeurt daarom in combinatie met duurzaam beheerde bossen, waar continu nieuwe bomen worden geplant om het aanbod van milieu gecertificeerd hout hoog te houden. Hout leent zich uitstekend voor hergebruik. Volantis is op het gebied van duurzaam bouwen en circulariteit hun tijd ver vooruit. Volantis maakt zich sterk om zo circulair en gezond mogelijk te bouwen, voor een beter klimaat en een betere toekomst.

Er is meer dan genoeg hout om de houtbouw flink te laten groeien:

• 90% houtimport in Nederland komt uit Europa
• 6% hout komt uit Nederlands bos
• Houtvoorraad per jaar: 22.500 miljard m³
• Bijgroei per jaar: 800 miljoen m³ rhe
• Oogst per jaar: 490 miljoen m³ rhe (circa 61%)
• Toename volume hout in bos per jaar: 310 miljoen m³

Houtbouw heeft vele voordelen, waaronder de lage volumieke massa van het materiaal. Dit kan besparingen opleveren op het gebied van transport en verwerking, evenals op funderingen die nodig zijn bij de bouw. Over het algemeen is de fundering kleiner en/of eenvoudiger bij houtbouwconstructies, hoewel er in sommige gevallen extra aandacht moet worden besteed aan de funderingsconstructie, vooral bij hoge en slanke gebouwen.

Het is belangrijk om te vermelden dat de fundering niet altijd goedkoper is bij houtbouwprojecten, maar het kan wel een kans of mogelijkheid zijn. Door het verminderde gebruik van beton, wordt de CO2-uitstoot verminderd ook kunnen alternatieve materialen zoals menggranulaat, freement of geopolimeren worden gebruikt. Dit biedt kansen voor een ontsnappingsroute uit de stikstofcrisis. Enkele andere voordelen van houtbouw:

• De lichtheid en flexibiliteit van het materiaal
• Houtbouw is duurzaam
• Houten interieurs leveren een beter binnenklimaat
• Modulaire houtbouw is nu al competitief met on-site betonbouw op basis van totale investeringskosten

Goede akoestiek (geluidsisolatie) kan prima geborgd worden in houtbouw. Door het lichte gewicht van houten constructies absorberen ze minder trillingen en geluid dan zware bouwmethodes. Het vraagt de nodige expertise om akoestische ontkoppeling en de stijfheid van verbindingen te combineren, maar dit is wel degelijk mogelijk. Hiervoor zijn diverse oplossingen zoals voorzetwanden, spouwen, dekvloeren en dempers beschikbaar en in combinaties geschikt om trillingsoverdracht te voorkomen. Door het gebruik van deze oplossingen kan niet alleen aan de geluidstechnische eisen voldaan worden, over het algemeen wordt de akoestiek in een ruimte met houten wanden en/of vloeren beter gewaardeerd (bijvoorbeeld lagere nagalmtijden in vergelijking met steenachtige materialen).

Akoestische engineering is een essentieel onderdeel van het project. Bij Volantis hebben we geleerd dat goede akoestiek vaak voorop staat, direct gevolgd door de eisen voor brandveiligheid. Maar: de juiste akoestische engineering levert een grote bijdrage aan brandwerendheid. Dit laat de meerwaarde zien van een integrale aanpak.

Brandveiligheid kan perfect gegarandeerd worden in houtbouw. Massiefhout ontvlamt niet makkelijk: massiefhout-bouwsystemen zoals CLT hebben een zeer voorspelbaar karakter in geval van brand. De buitenste laag zal verkolen; hiervan is de inbrandsnelheid uit te rekenen. De lagen daarachter behouden volledig hun constructieve capaciteit. Brandwerendheid verhoogd worden door bekleding met brandvertragende platen zoals gipsplaat, eventueel aangevuld door de toepassing van sprinklerinstallaties.

Het constructieve ontwerpproces is significant anders dan bij andere bouwmethodes. Bij het ontwerpen van houten gebouwen zijn andere dingen van belang dan bij traditionele bouwmethodes. Zo kunnen verbindingen bijvoorbeeld maatgevend zijn in het bepalen van balkafmetingen en stabiliteitsprincipes. Houten prefab-panelen worden op maat gemaakt en ter plaatse in elkaar gezet, wat sneller en efficiënter werkt. Prefab bouwen vergt echter oog voor detail in een vroeg ontwerpstadium, daarom is het van groot belang om de goede specialisten al in een initiatieffase bij het project te betrekken.

Het hanteren van traditionele bouwmethodes als referentiekader kan leiden tot inefficiënte en dure oplossingen voor de constructie in hout. De experts binnen Volantis zijn zich hiervan bewust. Tevens heeft Volantis de kennis in huis om al vanaf de initiatief- of ontwerpfase opdrachtgevers te ondersteunen die de ambitie hebben om in hout te bouwen. Zo kunnen eventuele obstakels voorkomen worden. Hierdoor is Volantis een ideale partij om te betrekken bij houtbouwprojecten.